Vrije vervanger maakt je nog geen zzp’er

Vanaf 1 januari 2024 zijn zzp’ers niet per se zelfstandig als ze zich mogen laten vervangen. De goedkeuring voor modelovereenkomsten op basis van vrije vervanging tussen zzp’ers en opdrachtgevers vervalt vanaf die datum. Opdrachtnemers en -gevers moeten de arbeidsrelatie nu opnieuw beoordelen.

Zzp’ers en freelancers sluiten vaak een modelovereenkomst af met een opdrachtgever. Tot nu toe gaf de zogeheten vrije vervanging, die hierin werd opgenomen, de zekerheid dat er geen sprake is van schijnzelfstandigheid.

‘Constructie om loondienst te vermijden’

“Het idee dat je je kunt laten vervangen, is een constructie om een arbeidsovereenkomst te vermijden”, vertelt hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp. Dankzij de zelfstandigenaftrek dragen zzp’ers minder inkomstenbelasting af dan iemand in loondienst. Een modelovereenkomst heeft voor een zzp’er dus gunstige fiscale consequenties.

‘Alleen vrije vervanging sluit een dienstbetrekking niet uit.’

De Belastingdienst maakte onlangs bekend dat het een streep zet door de modelovereenkomsten. Het besluit is gebaseerd op de uitkomst van een Deliveroo-zaak in maart. De Hoge Raad oordeelde toen dat fietskoeriers van de maaltijdbezorger op basis van een arbeidsovereenkomst werkten. Volgens de Raad sluit enkel vrije vervanging een dienstbetrekking niet uit.

Weinig veranderingen in 2024

Zzp’ers en opdrachtgevers moeten hun arbeidsrelaties nu opnieuw beoordelen. Toch verwacht Verhulp dat er weinig zal veranderen in 2024, aangezien de Belastingdienst niet handhaaft op schijnzelfstandigheid. Vanaf 2025 gaat de dienst dit wel doen.

‘Zelfstandigen zijn beter af met een overeenkomst die feitelijke werkzaamheden benadert.’

De FNV Zelfstandigen vindt het besluit niet negatief voor zzp’ers. Volgens de organisatie bieden algemene modelovereenkomsten vrije vervanging weinig zekerheid aan zzp’ers. De overeenkomsten sluiten namelijk niet aan bij hoe er wordt gewerkt. Zelfstandigen zouden beter af zijn met een specifiekere overeenkomst die de feitelijke werkzaamheden dicht benadert.